Opština Golubac

Geografski položaj i prirodne karakteristike

Opština Golubac se nalazi u istočnoj Srbiji, u Braničevskom okrugu na desnoj obali Dunava, koji protiče u dužini od 52 kilometra kroz teritoriju opštine i čini prirodnu granicu sa Rumunijom. Bitna osobina opštinskog geografskog položaja je ta da se nalazi na granici dva geoprostora, nizijskog (obodni deo Panonske nizije) i Karpatskog, planinskog sistema. Opštinske geografske koordinate su: 44039’ severne geografske širine i 21038’ istočne geografske dužine.

Opština Golubac zauzima površinu od 368 km2 na kojoj se nalaze 24 naselja u kojima prema proceni iz 2011. godine živi 8.331stanovnik.Procenjuje se da je između 2.500 i 3.000 stanovnika na radu u inostranstvu.Opštinski centar je naselje Golubac, smešteno na samoj obali Dunava. Golubac je udaljen oko 55 kilometara od Požarevca, centra Braničevskog okruga.

Opština Golubac je od Beograda udaljena 130 km magistralnim pravcem M25.1 Beograd – Kladovo, koji je za opštinu ujedno i najznačajniji putni koridor (Đerdapska magistrala).Zapadna granica je opština Veliko Gradište, na istoku opština Majdanpek, opština Kučevo je na jugu, dok severnu granicu čini reka Dunav.
U opštini pored naselja Golubac ima još 23 sela, Barič, Bikinje, Braničevo, Brnjica, Vinci, Vojilovo, Dvorište, Dobra, Donja Kruševica, Dušmanić, Žitkovica, Klenje, Krivača, Kudreš, Maleševo, Miljević, Mrčkovac, Ponikve, Radoševac, Sladinac, Snegotin, Usije i Šuvajić.

Šema organizacije opštine Golubac

Predsednik opštine Golubac: dr Nebojša Mijović
Zamenik predsednika opštine: Marko Stojaković
Skupština opštine Golubac
Predsednik skupštine: Zoran Ćirković
Zamenik predsednika skupštine: Danka Jovanović
Sekretar skupštine: Nebojša Graovac

Prirodni uslovi i životna sredina

Reka Dunav je ključni prirodni potencijal Golupca i najveća komparativna prednost opštine, jer daje ogromne mogućnosti za razvoj turizma na vodi i u priobalju. Na teritoriji opštine Golubac nalazi se velelepna Golubačka klisura sa strmim stenovitim stranama, do 300 m visine iznad nivoa reke. Đerdapsko jezero, jedno od najdubljih u Evropi, proteže se kroz četiri klisure i tri kotline. Golubačka klisura i Ljupkovska kotlina su na teritoriji opštine Golubac. Širina jezera kod Golupca je 1.800 m, a najveća dubina 48 m. Golubac ima i nekoliko reka i potoka koji su neposredne pritoke Dunava: Tumanska reka, Brnjička reka, Čezava, Dobranska reka i Kožica. Zapadnu granicu opštine Golubac čini reka Pek, a kroz grad Golubac protiču Brodarički i Grobljanski potok.

Nacionalni park „Đerdap” zauzima prostor od ukupno 63.608 hektara . Od te površine 18.117 hektara, ili 29 % je u okviru opštine Golubac (49 % od njene ukupne površine).

U nizijsko-brdskom delu opštine, izdvajaju se sledeći elementi reljefa:

aluvijalne ravni Peka i Dunava,
niska zaravnjenja brda na razvođu slivova Peka i Tumanske reke,
zona eolskog reljefa južnog dela požeženske peščare,
blago zatalasano dno Golubačko-Žitkovačke doline sa dolinama srednjeg i donjeg dela sliva Tumanske reke.

U planinskom delu opštine izdvajaju se sledeći elementi reljefa:

grebeni i uske rečne doline slivova Brnjice, Dobre, Kožice, Čezave i ostalih desnih pritoka Dunava,
kraški tereni Debelog brda i Velikog Klokočara u slivu Tumanske reke i klisurom Brnjice,
uzvodni deo Đerdapske klisure.

Iako raspolaže solidnim rudarsko-geološkim potencijalima, ove sirovine su uglavnom neiskorišćene u Golupcu. U značajnim količinama eksploatiše se samo krečnjak. Bogatstvo flore i faune nudi velike mogućnosti za razvoj lovnog i ribolovnog turizma, kao i uzgoj lekovitog bilja, što predstavlja još jednu od značajnih komparativnih prednosti Golupca.

Strogi prirodni rezervat Golubački grad na padinama neposredno iznad i oko Golubačke tvrđave, na prostoru od 23 hektara, čija je vrednost u postojanju veoma retkih biljnih zajednica i vrsta: niskih i visokih šibljaka jorgovana, grabića i jasena, fragmenata šuma termofilnih hrastova i bukovih šuma sa orahom. Strogi prirodni rezervat Bojana, na prostoru od 27 hektara, kojim se štiti jedinstvena autohtona sastojina kao deo zajednice reliktnog tipa bukve i oraha i retkih reliktnih vrsta mečje leske, crnog jasena, grabića, maklena i dr.

Strogi prirodni rezervat Tatarski vis, u izvorišnom delu Leve reke, na prostoru od 25 hektara, čija je osobenost u uočljivoj povezanosti vegetacije i geološke podloge. Rezervatom su obuhvaćena dva međusobno oštro razdvojena geološka supstrata: kristalasti škriljci nad kojima se razvila zajednica hrasta kitnjaka pomešana sa stablima graba i krečnjak nad kojima se razvila sastojina bukve.

Strogi prirodni rezervat Bosman – Sokolovac, na prostoru od 281 hektara, čija je vrednost u postojanju biljnih zajednica reliktnog tipa, zajednica niskih šuma i šibljaka, reliktnih zajednica mešovitog sastava i osiromašene zajednice bukve i mečje leske.

Saobraćajni položaj opštine Golubac

Opština Golubac je od Beograda udaljena 130 km magistralnim pravcemDržavni put IB reda broj 34 Beograd – Kladovo, koji je za opštinu ujedno i najznačajniji putni koridor (Đerdapska magistrala).

Ukupna dužina puteva na teritoriji opštine Golubac iznosi 139 km, od čega savremenom kolovozu pripada celokupna mreža. Magistralni putevi imaju dužinu od 44 km, regionalni 27 km, a najduža je mreža lokalnih puteva koja iznosi 68 km. Osim magistralnog DržavnogputaIB reda broj 34Požarevac- Veliko Gradište – Golubac – Donji Milanovac – Porečki most – Veza sa državnim putem 35, za drumski saobraćaj u opštini značajana su još tri regionalna pravca: Državni put IIB reda broj 374: Braničevo – Miljević – Zelenik dolinom Peka, Državni put IIB Reda broj 376: Maleševo – Rakova Bara – Turija i DržavniputIIA reda broj 163: Golubac – Zelenik – Lješnica. Međutim.

Rečni saobraćaj na teritoriji opštine ima veliki potencijal zahvaljujući plovnom putu Dunava, ali je preduslov za njegov intenzivniji razvoj uređenje priobalja i pristaništa, kao i ponovno aktiviranje domaće rečne flote. Planirana je izgradnja marine u Golupcu po evropskim standardima, odnosno pontonskog pristana za veće brodove i jahte u samom gradu (sada mogu da pristanu samo manje jahte).

Turizam

Opština Golubac nalazi se u jednom od najlepših krajeva Balkana, na mestu gde je Dunav najširi, priroda netaknuta, a magija najjača. Na teritoriji opštine Golubac postoji niz pozitivnih turističkih potencijala:

NP „Đerdap“- Najveći je nacionalni park u Srbiji (63.608 ha) i zauzima više od polovine teritorije opštine Golubac. Čak četiri rezervata prirode su na teritoriji Opštine (Golubački grad, Bojana, Bosman–Sokolovac i Tatarski vis), te nema velike potrebe pričati o čistoj i nezagađenoj prirodi. Ovde se nalaze biljne vrste koje su endemiti čitavog Balkanskog poluostrva kao i brojne životinjske brste od kojih neke žive samo u ovim krajevima. Ova raznolikost čini Nacionalni park Đerdap pravim prirodnim i naučno-istraživačkim centrom.

Kanjon Brnjičke reke- Kanjon obuhvata sliv reke Brnjice iznad Golubačke klisure, sa specifičnom mikroklimom i izuzetnim biljnim i životinjskim svetom. Uz sam kanjon pruža se jedna od najlepših pešačkih staza Nacionalnog parka. Brnjička reka predstavlja i najveći vodotok u okviru Nacionalnog parka. Tu je i naselje Rakovica sa desetak salaša koje civilizacija jedva da je dotakla.

Ovde je i pećina Gaura Vei (Velika rupa), jedna od retkih u ovom delu parka koja predstavlja izazov za avanturiste.

Tvrđava „Golubački grad“ – Golubački grad je od 1948. godine pod zaštitom Zavoda za zaštitu spomenika kulture, a kategorizacijom nepokretnih kulturnih dobara, godine 1979. proglašen je spomenikom kulture od izuzetnog značaja i nalazi se na teritoriji Nacionalnog parka Đerdap. Prvi put se pominje 1335. godine kao ugarsko vojno utvrđenje, mada se tačno vreme nastanka ne zna, kao ni to ko ju je podigao; Vizantincima je bila potrebna radi utvrđivanja granica na severu, Mađarima da obezbede svoje posede preko Dunava, a Srbima – jer je štitio njihove oblasti od upada Mađara. Zbog izuzetno povoljnog geostrateškog položaja, kroz vekove je bila meta mnogih osvajača i poprište mnoštva sukoba. Trenutno je u toku revitalizacija tvrđave koja se finansira iz predpristupnog fonda IPA 2011. Za realizaciju projekta obezbeđeno je 6,9 miliona evra. Projektom je planirano: rekonstrukcija i konzervacija tvrđave, izgradnja tunela i izmeštanje magistralnog puta, izgradnja vizitorskog centra, izgradnja neophodne infrastrukture, neophodna arheološka istraživanja, izgradnja obaloutvrde.

Srednjovekovni manastir „Tumane“– Nalazi se u prelepom prirodnom ambijentu čiste i nezagađene prirode, gde tišinu i spokoj narušava samo Tumanska reka, na samo 9 km od Golupca.

Zidan je u XIV veku, uoči Kosovskog boja, i posvećen svetom arhangelu Gavrilu. Zadužbina je Miloša Obilića. Čitav je sagrađen u srpsko-vizantijskom stilu i krase ga bufore i monoforni prozori. Manastir je u Prvom i Drugom srpskom ustanku bio spaljen i razoren, a obnovljen u doba kneza Miloša Obrenovića. Godine 1910. je tajno miniran, pa srušen do temelja i ponovo izgrađen 1924. godine; godine 1993. je potpuno živopisan i obnovljen. Od relikvija, pored moštiju svetog Zosima, treba pomenuti i Svetu čudotvornu ikonu rusku. Manastir je2015. godinedobio još jednu relikviju, to su mošti svetog Jakova.

Okolina manastira Tumane predstavlja predeo izuzetne prirodne lepote, a posebnost ovog spomenika prirode jeste i bigrena akumulacija. U samom bigru nalaze se tradicionalna česma gde se prinose darovi umrlim dušama i stara bukovo-hrastova šuma.

Crni vrh- je najviši planinski vrh u opštini i prijatno izletište sa koga se pruža pogled na veći deo Golubačke opštine, nalazi se 7 km južno od Golupca, kod sela Snegotin.

Bigrena akomulacija kod manastira Tumane – Spomenik prirode Bigrena akumulacija kod manastira Tumane, svrstana je u III kategoriju zaštite kao spomenik prirode.

Nalazi se na 250 m nadmorske visine. Na malom prostoru, u dužini od oko 200 m, javlja se veći broj morfoloških objekata kao što su: slap visine 14 m, više manjih slapova, preliva i bigranih kada. Posebnost ovog spomenika prirode čine isposnica Zosima Sinajita u samom bigru, česma gde se prinose darovi umrlim dušama (što je tradicionalni običaj u ovim krajevima), stara bukovo-hrastova šuma.

Okolina manastira Tumane takođe predstavlja predeo izuzetne prirodne lepote.

Isposnica Zosima Sinajita -Ovo je pećina u blizini manastira Tumane, duboko u šumi.

U pećini je Zosim živeo svoj isposnički život posvećen Bogu. Pedesetih godina prošlog veka, pećina je adaptirana u kapelu, kada se duhovnik Pahomije odlučio na usamljenički život. U blizini isposnice nalazi se izvor vode, u vidu manjeg vodopada, a vodi se pripisuju čudotvorne lekovite osobine. Na ulazu u pećinu nalazi se konak sa tri odeljenja u prizemlju i pet na spratu.

Arheološki lokaliteti:

Umka- Kuzmin brdo- utvrđenje; Vinci; Brnjica-utvrđenje, nekropola; Livadica-utvrđenje, Golubac; Mala Orlova- nekropola, Golubac; Bosmanska reka-utvrđenje,Dobra; Gospođin vir- naselje, utvrđenje, crkva, Dobra; Turski potok-utvrđenje; Čezava-utvrđenje.
Bitno je naglasiti da turisti u našu opštinu dolaze kako kopnenim, tako i vodenim putevima. Zbog toga je pored ulaganja u putnu infrastrukturu neophodan i razvoj marina i pristana i drugih pratećih objekata, atraktivnih u okviru ponude nautičkog turizma.

Poljoprivreda, šume i stočarstvo

Od ukupne površine opštine Golubac, poljoprivredno zemljište zauzima 40 % odnosno 14.445 ha – (državno poljoprivredno zemljište je na 1.114 hektara odnosno samo 8 % od ukupnog poljoprivrednog zemljišta).

Korišćeno poljoprivredno zemljište po rezultatima popisa iz 2012. godine zauzima ukupnu površinu od 6.416 hektara odnosno 44 % od ukupnog poljoprivrednog zemljišta. Od ukupnog korišćenog zemljišta najveći deo je pod oranicama 4.436 hektara, pod livadama i pašnjacima se nalazi 1.698 hektara, pod voćnjacima 179 hektara i pod vinogradima 65 hektara. Nekorišćenog poljoprivrednog zemljišta je svake godine sve više, zbog izražene depopulacije stanovništva (po poslednjem popisu ima ga 1.125 hektara).

Oficijalni sajt http://www.golubac.org.rs/